|
Spor Psikolojisi
3
15- Meditasyon nedir?
Meditasyon konsantrasyonu geliştiren
bilinçli bir zihin çalışmasıdır. doğu kültüründe günlük yaşamın bir
parçası olan meditasyon, günümüzde dünyanın pek çok ülkesinde
kullanılır. Meditasyon yoluyla rahatladıkları, daha huzurlu ve mutlu
oldukları bilinmektedir.Spora meditasyon kendine güvenme motivasyonu
yükseltme olumlum düşünce geliştirme ve stresi azaltarak ideal
performansa ulaşmak amacıyla zihinsel antrenman olarak
kullanılmaktadır. Meditasyon kolaylıkla herkes tarafından
uygulanabilir. Etkili olabilmesi için günde en az iki kere mümkünse
aynı saat ve aynı yerlerde tekrarlanmalıdır. Meditasyona skin bir
ortamda ve rahat bir pozisyonda derin nefes alıp vererek başlanır.
sembol olarak bir obje veya sözcüğe yoğunlaşılır. Meditasyon
yapılırken uykulu durumda olmamalı zihni berrak olmalıdır. |
|
16- Biyofeedback(Biyolojik Geri
Bildirme) ile gevşeme
Biyolojik geri bildirme
gevşeme, sporcuların psiko enerji yöntemlerine ve enerjilerine
yaptıkları aktivitelere göre optimal(en uygun) kullanımlarına
yardımcı olur. Eğer sporculardan üst düzeyde verim almak
istiyorsak onların fiziksel ve psikolojik kapasitelerini
geliştirmelerine yardımcı olmak gerekir. Sporcular
vücutlarındaki gerginliklerle ilgili yeterli bilgiye sahip
değillerse biyolojik geri bildirimle gevşeme çalışmaları
gereklidir. Kas gerginliğini öğrenmede üç çeşit biyolojik geri
bildirim kullanılabilir.
a- Deri sıcaklığı: Deri sıcaklığı genel
gerginlik düzeyini işaret etmede önemli bir göstergesidir.
Kaslar gevşek olduğundan deride daha fazla kan akışı olduğundan
deride sıcaklığı yükselir, kaslar gergin olduğundan deride daha
az kan akışı olduğundan deri sıcaklığı azalır.
b-
Deri yüzeyinin elektrik aktivitesi: Derideki elektriksel
aktiviteyi ölçen birçok yol vardır. Bunların içindeki en
kullanışlı olan” galvanik deri tepkisi”dir (Galvanic Skin
Responce-GSR). Vücut gergin olduğunda. ter bezleri gergin
kaslarda meydana gelen ısıyı kaybetmek için daha aktif olur.
Deride nem olduğunda elektrik aktivitesinin bir noktadan, diğer
bir noktaya akışı daha kolaylaşmaktır. GSR ile derideki bir
noktadan diğer bir noktaya olan bir dakikalık elektrik
aktivitesi ölçülür. Bu ölçüm sporcuya işitsel veya görsel
uyaranlarla bildirilir. Sporcular kaslarını gerdirme ve gevşetme
çalışmalarıyla derideki nem oranlarını alçaltıp, yükseltmeyi
öğrenmelidir. Bunun sporcular tarafından öğrenilmesi çok zaman
almaz.
c-
Kasların elektriksel aktivitesi: Kaslarla çok düşük düzeyde olan
elektriksel aktiviteler ”elektromyografi” EMG ile ölçülerek
gerginlik tespiti yapılır. EMG yöntemiyle kas gerginliği ölçmek
özellikle sporcuların özel kas gruplarında gerginlikler
yaşandığında ve GSR ile sonuç alınmadığında oldukça yararlıdır.
Biyolojik geri bildirimle gevşeme sportif becerinin öğretimine
benzer. Öncelikle öğretilecek beceri tespit edilmelidir.
Öğretilecek beceri genel kas gevşemesi ile veya özel kas
gevşemesi ile ilgili olabilir. Belirlenen becerinin, biyo geri
bildirimle gevşeme olarak nasıl çalışacağı sporcuya açıklanır ve
gösterilir. Sporcu sakin bir odaya getirilir, malzemeler
tanıtılır ve nasıl kullanılacağı açıklanır. Sonra sporculara
bilinçli olarak deri sıcaklığının veya GSR' in nasıl
değiştirilebileceği gösterilir. Kas kasılmaları biyolojik-geri
bildirimle çalışılacaksa, sporcular EMG' ye bağlanarak aracın
kullanımı gösterilmelidir. Araçların kullanımı öğretildikten
sonra, sporculardan hayal becerileriyle gerginliklerini kontrol
altına almaları ve isteklerine göre yönlendirmeleri istenir.
Elektronikte bilimsel gelişmeler, yukarıda sözünü ettiğimiz
araçların basit, kullanışlı, portatif olarak üretilmesini ve
bunların antrenman
Veya yarışmalar sırasında kullanmalarını daha pratik hale
getirmiştir. |
|
|
17-
Sibervizyon nedir?
Gelişmiş ülkelerdeki spor psikologlarının,
sporcuların performansını geliştirmek amacıyla kullandıkları
zihinsel tekniklerden biridir. Özellikle gelişme dönemindeki
sporcularda son derece faydalı bir tekniktir.Bu teknikle ilgili
spor dalındaki şampiyonlardan biri model olarak alınır. Zihinde
o sporcu canlandırılır. Hareketleri, tekniği, başarıları
canlıymış gibi net ve parlak görülür. sporcu belirli bir
seviyeye ulaştıktan sonra model aldığı sporcu yerine kendisini
koyarak düşünür.Aynı mükemmel teknik ve başarıları kendinin
sergilediğin, zihinde canlandırılır.Böylece kendine güvenme,
kendi hakkında olumlu düşünceler geliştirme, başaracağından emin
olma gibi duygular hakim olmaya başlar. |
|
|
|
18- Zihinsel antrenman nedir?
Zihinsel antrenman yapılacak olan hareketin uygulama olmaksızın
yoğun bir şekilde zihinde canlandırılmasıdır. Vücut bilinçli
hareketlerinin tamamında beynin verdiği emirlere uymak
durumundadır.
Bu yüzden zihinsel antrenman, fiziksel antrenman ile birlikte
düşünülmeli ve antrenman programları kapsamında mutlaka yer
almalıdır.
Bir hareketin zihinde canlandırılması sırasında ilgili kaslarda,
o hareketin uygulamalı olarak yapıldığı zaman olduğu gibi
elektrik akımlarının oluştuğu tespit edilmiştir.
Bu yüzden sporcuların kendi spor dallarında öğrenmek veya
geliştirmek istedikleri becerileri doğru şekliyle zihinde
canlandırmaları, daha çok tekrar yapmalarını sağlayacağı için
yararlıdır.
Hareketi durmadan, korkmadan doğru ve akıcı bir şekilde zihinde
canlandırma uygulamalı olarak yapmaktan daha kolaydır. Hareketin
mükemmelliği zihinde sağlandıktan sonra ise bunu pratikte
gerçekleştirmek kolaylaştırır
Bu
nedenle zihinsel antrenman koordinasyon gelişimde etkili bir
yöntemdir.
Ayrıca zihinsel antrenman sporcunun yapacağı hareket
yoğunlaşmasını engelleyen faktörleri ortadan kaldırarak
konsantrasyonu sağlamaktır. Zihinsel antrenman spora yeni
başlayanlarda de ileri düzeydeki sporcularda da rahatlıkla
uygulanabilir. Sporcunun uygulayacağı teknik ve taktik
karmaşıklaştıkça zihinsel antrenman daha da önem kazanır.
Zihinsel antrenmanın uygulanmasını sporcu aşağıdaki basamakları
izleyerek kolayca öğrenebilir.
a-Rahatça oturarak veya uzanarak gözler kapatılır ve birkaç kez
derin nefes alınıp vücut serbest bırakılır.
b-Ayaklardan başlayarak yukarı doğru vücut parçalarının
rahatlamaya başladığı ve bir sıcakla çevrelendiği düşünülerek
hissedilir.
c-Zihin sorunlardan uzaklaştırılıp, yapılmak istenen hareket ve
yarışma pozisyonu hayal edilir.
d-Zihinde canlandırılan hareket net ve ayrıntılı olarak
düşünülerek, bu esnada ne hissedildiği ve nasıl davranıldığı
yaşanır
e -Hayal edilen harekette sporcu kendini her zaman başarılı
olarak düşünüp görmelidir,
f -Hareketin mükemmel olarak yapıldığı zihinde canlandırıldıktan
sonra sporcu başarılı olduğunu ve uyguladığı hareketi kusursuz
olarak yaptığını kendi kendine söylemelidir.
g. -Birkaç derin ve yavaş nefes aldıktan sonra gözler açılır
i -Zihinsel antrenman günde –2-3 kez uygulanır ve başlangıçtan
itibaren yararı giderek daha etkili ve çabuk hissedilir.
|
|
|
|